Το Gladiator του Ρίντλεϊ Σκοτ έσκασε στις αίθουσες την πέμπτη μέρα του Μαϊου στο μακρινό 2000. Και λέμε “έσκασε”, γιατί κανείς δεν ήταν υποψιασμένος για το τι θα ακολουθούσε. Δεν είχε μόνο έσοδα τρεις φορές παραπάνω από το μπάτζετ, δεν κέρδισε μόνο πέντε Όσκαρ μαζί με άλλα 60 βραβεία, δεν έγινε μόνο η αγαπημένη ταινία εκατομμυρίων ανθρώπων. Το Gladiator εισέβαλε στο pop culture και έγραψε ιστορία.
Ας δούμε τα συστατικά επιτυχίας του.
Ταινία που να ήταν πετυχημένη καλλιτεχνικά και εμπορικά και λαμβάνει χώρα στον αρχαίο κόσμο, δεν είχε υπάρξει για πάνω από 40 χρόνια.
Οι τελευταίες στο είδος ήταν ο Σπάρτακος του Στάνλεϊ Κιούμπρικ και το Μπεν Χουρ. Στα 70’ς και στα 80’ς ήταν σχεδόν απαγορευτικό, μιας και ο κόσμος ήθελε να βλέπει κωμωδίες και ταινίες δράσης. Το ρίσκο, μιας και αναφέρεται σε μεγάλες παραγωγές, θα ήταν μεγάλο. Το μιλένιουμ όμως έφτανε. Στο υποσυνείδητο το κοινό ήθελε νέα πράγματα. Νέος κόσμος, νέα έθιμα, νέες αρχές, νές προτιμήσεις…Το timing ήταν εξαιρετικό.
H Αρχαία Ρώμη
Τα αμερικανάκια ηδωνίζονται με την αρχαία Ρώμη. Ο περισσότερος κόσμος φυσικά, και δικαιολογημένα, για το μέγεθος της αυτοκρατορίας της, τις ίντριγκες, τους πολέμους της, τους νόμους, τα ήθη και τα έθιμα. Αλλά τα αμερικανάκια ειδικά βλέπουν στην Ρώμη την χώρα τους. Μια αυτοκρατορία με εσωτερικούς και εξωτερικούς εχθρούς που καραδοκούν να δαμάσουν το μεγαλείο της. Θα υπάρχουν πάντα κάποιοι καλοί άνθρωποι να αποσοβήσουν τον κίνδυνο και να δώσουν ξανά, μετά βαϊων και κλάδων, την ιδέα και το μεγαλείο της στο λαό της.
Η ταινία έβαλε για τα καλά την αρχαία Ρώμη στα χολιγουντιανά ραντάρ αλλά και στη συνείδηση του κοινού. Πόσες παραγωγές πήραν το πράσινο φως ώστε να ξεκινήσουν με θεματολογία στον αρχαίο κόσμο; Πόσα reels έχετε δει με τους τουρίστες που πάνε στα λιβάδια με το σιτάρι στη Ιταλία για να αναπαραστήσουν την γνωστή σκηνή με το χέρι;
Ο Ράσελ Κρόου στα ντουζένια του
Η δεκαετία 1997-2007 ήταν χρυσή για τον Ράσελ Κρόου. Ένα Όσκαρ (για την υποφαινόμενη ταινία), άλλες δύο υποψηφιότητες, συμμετοχές σε καλές ταινίες. Όταν δεν πλακώνονταν με δημοσογράφους ή δεν έσπαγε δωμάτια ξενοδοχείων, ξόδευε λίγο παραπάνω χρόνο στο γυμναστήριο και είχε την φλόγα ενός ηθοποιού που ήθελε κατακτήσει τα πάντα. Στην αρχή όταν έπιασε το σενάριο, είπε αμέσως ότι ήταν απαράδεκτο και το καλύτερο που είχε να κάνει ήταν να αρνηθεί τον ρόλο. Μετά από συζητήσεις με τον Σκοτ, σιγουρεύτηκε ότι η ταινία θα έγραφε ιστορία. Σε έναν από τους σεναριογράφους είχε πει κιόλας: “Το σενάριό σου είναι σκατά, αλλά επειδή είμαι ο καλύτερος ηθοποιός στον κόσμο θα το κάνω να φαίνεται γαμάτο”. Χωρίς να κάνει την ερμηνεία της ζωής του (καθαρά μιλώντας καλλιτεχνικά, μιας και η ταινία τον απογείωσε και του άλλαξε την ζωή, είναι πρέσβης της Ρώμης σήμερα ο τύπος), δύσκολα θα φανταζόσουν κάποιον άλλον στη θέση του να παίζει τον Μάξιμους. Να βγάζει την εμπειρία, τον πόνο, το μίσος, την ηρεμία και την αποφασιστικότητά του. Βάλε και 4-5 ατάκες που ξεστόμισε και έγραψαν ιστορία, όπως η παρακάτω. Και προφανώς, ήταν και το crush πολλών γυναικών τότε με την ματσίλα που έβγαζε στις περισσότερες ταινίες του και φυσικά εκτός των πλατό.
Το σάουντρακ του Hans Zimmer
Ο τύπος δεν είχε συλλάβει την έννοια του Α.Ι πρώτος, δεκτό. Είναι όμως σίγουρα στους πρώτους που το εφάρμοσε. Σε κάθε ταινία, σε κάθε δεκαετία, έχει προσαρμόσει ένα εκπληκτικό σάουντρακ που ταίριαζε 100% σε κάθε σκηνή. Το έκανε πρόσφατα και στο Dune.
Το απαραίτητο comeback και το απαγορευμένo love story
Θαυμασμός, μίσος, λύτρωση, συντριβή, μόνο μερικά από τα συναισθήματα που έχουν οι θεατές κατά την διάρκεια της ταινίας. Συμπάσχουν από το δράμα του Μάξιμους και λαμβάνουν την κάθαρση στο τέλος όταν ολοκληρώνει τον άθλο του. Χωρίς γυναίκα blockbuster δεν υπάρχει και φυσικά το Gladiator δεν αποτελεί εξαίρεση. Η εκθαμβωτική και ένα ξωτικό επί της γης, Κόνι Νίλσεν, υποδύεται την αδερφή του παρανοϊκού αυτοκράτορα Κόμμοδου και στηρίζει τον κεντρικό ήρωα. Εύκολα εννοείται ότι στο παρελθόν ήταν μαζί του και δεν μπορεί να είναι τώρα κάτι παραπάνω για πολλούς λόγους.
Ο Γιοακίν Φοίνιξ και οι υπόλοιποι sidekick χαρακτήρες
Ο Φοίνιξ παίζει τον παρανοϊκό αυτοκράτορα που κάνει τη ζωή του ήρωα κόλαση. Το βλέμμα του είναι σκοτεινό, άρρωστο και σαν να έχε καταναλώσει μεγάλες ποσότητες κουραμπιέδων ανά πάσα στιγμή. Μπορεί και να το έκανε, και ο μπαρμπα-Σκοτ να του έδωσε το οκ να συνεχίσει. Σε αυτό που δεν έδωσε το οκ είναι για τα κιλά του. Ο Φοίνιξ έπαιρνε συνέχεια κιλά γιατί πίστευε ότι σαν αυτοκράτορας θα έκανε ό,τι γούσταρε. Η εικόνα του θα μεγάλωνε μαζί με την ψευδαίσθηση μεγαλείου του. Ο Σκοτ απέρριψε την ιδέα και μετά από λίγο, ο Φοίνιξ ήταν σε αυστηρή δίατα. Γενικά, όταν ο Φοίνιξ πεινάει, αποδίδει τρομερά (The Master ο καλύτερος ρόλος του, όχι το Joker).
Ο Όλιβερ Ριντ έδωσε παραπάνω αίγλη και κύρος στην ταινία με τον ρόλο του Πρόξιμο. Πέθανε κατά την διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας στη Μάλτα. Ένα βράδυ έπινε με πολύ νεότερους ναύτες σε ένα μπαρ. Ήπιε τρία μπουκάλια ρούμι, 8 μπουκάλια μπύρας, αρκετά σφηνάκια ουίσκι και κονιάκ, ενώ κέρδισε τους ναύτες σε μπρα ντε φερ. Ο λογαριασμός της βραδιάς ήταν περίπου 600 δολάρια. Έπεσε ηρωικά μετά από καρδιακή προσβολή και κόστισε στη παραγωγή πάνω από 3 εκατομμύρια ώστε να βάλουν το πρόσωπό του στις σκηνές που ήταν να γυρίσει αργότερα.
Οι συνοδοιπόροι sidekick Τζούμπα και Χάγκεν δίνουν ώθηση, σκοπό, κίνητρο στον ήρωα. Ο Χάγκεν δίνει ξύλο, ενώ ο Τζούμπα έχει περισσότερο μια πνευματική ένωση με τον Μάξιμους, έχοντας και αυτός τους δικούς του νταλκάδες.
Η βία και οι σκηνές μάχης
Ταπεινή μου γνώμη είναι ότι η εισαγωγική μάχη με τους Γερμανούς είναι από τις πιο χαοτικές και κακογυρισμένες που έχω δει ποτέ. Η άλλη στο Κολοσσαίο με τα άρματα δεν έχει τα χάλια της πρώτης, είναι μεν πολύ καλύτερη και ικανοποιητική γενικά σαν θέαμα, αλλά και πάλι, με κακό μοντάζ.
Αλλά όπως και να έχει, οι σκηνές μάχης συνέβαλαν στην κληρονομιά της ταινίας. Όλοι περιμένουν καλές χορογραφίες και μπόλικο αίμα σε αυτές τις ταινίες.
Η παρακάτω σκηνή είναι ίσως η καλύτερη αναπαράσταση μάχης στην ταινία, γιατί είναι και ρεαλιστική και εφαρμοσμένη στον χαρακτήρα του ήρωα. Ο Μάξιμους είναι ένας μπαρουτοκαπνισμένος πολεμιστής που σκοτώνει γρήγορα και το τελευταίο που σκέφτεται είναι η διασκέδαση του κοινού.
Οι ατάκες
Πόσοι χρησιμοποιούν ατάκες της ταινίας για καθημερινό motivation στη προσωπική και επαγγελματική τους ζωή;
Πάντως, συμφωνώ με τον Ράσελ, υπάρχουν κακοί διάλογοι και ειδικά αυτός του Μάξιμους με τον Αυρήλιο για τη Ρώμη και τι χρειάζεται, τον βρίσκω κακογραμμένο.
Σκηνοθετημένη από τον Ρίντλεϊ Σκοτ
Μόνο το Blade Runner αν είχε κυκλοφορήσει, ο Ρίντλεϊ Σκοτ θα ήταν στους σπουδαιότερους σκηνοθέτες όλων των εποχών. Αλλά είχε και το Alien. Το Thelma & Louise. Θρυλικές ταινίες και τόσο διαφορετικές μεταξύ τους. Όταν του προτάθηκε ο Μονομάχος, ο Ρίντλεϊ Σκοτ δέχθηκε αμέσως να αναλάβει την ταινία. Θα άρχιζε και γι’αυτόν μια νέα εποχή.
Στην ταινία, μεταξύ άλλων, χρησιμοποίησε πολύ CGI, έπαιξε με σενάριο όπου εκδίκηση, δικαιοσύνη, προσωπικό δράμα και κάθαρση γίνονται ένα, έδωσε το θρυλικό πλέον πλάνο με το σιτάρι που αναπαραστάται από χιλιάδες ινσταγκράμερς στην Ιταλία.
Είναι πασίγνωστο ότι στην ταινία υπάρχουν τεράστια σκηνοθετικά και ιστορικά λάθη που δεν πείραξαν στο ελάχιστο την κληρονομιά της. Και αν για τα ιστορικά, το βρίσκεις δικαιολογημένο, γιατί η ταινία είναι μια μυθοπλασία Αμερικάνων στον αρχαίο κόσμο της Ρώμης, τα σκηνοθετικά λάθη και η προχειρότητα, το “καλό είναι, προχωράμε” είναι κάτι που θα χαρακτήριζαν οριστικά τον Ρίντλεϊ Σκοτ του νέου αιώνα.
Δεν είναι το σκηνοθετικό αριστούργημα, κάθε άλλο. Αλλά στα χέρια του Σκοτ έγινε αυτό που είναι. Η Ρεάλ του Αντσελότι π.χ., που πήρε 2 Τσάμπιονς Λιγκ το 2022 και το 2024, ήταν η τέλεια ομάδα;
Ο μπάρμπας δεν φαίνεται να συγκινείται από τέτοιες καλοπροαίρετες ή και όχι, κριτικές, μιας ακόμη και σήμερα οι ταινίες του βρίθουν από μια σοκαριστική έλλειψη επιμέλειας. Τουναντίον, λίγο πριν τα 90 του, συνεχίζει να βγάζει ταινίες που μπορεί να είναι αθλιότητες (Ναπολέοντας) αλλά να βγαίνει από πάνω και να βρίζει όσους του πάνε κόντρα.
Fun to watch, απλή, χωρίς να απαιτεί σκέψη
Αρχαία Ρώμη, εκδίκηση, ατάκες, βία, δράμα, ενάρετοι, κακοί, δικαιοσύνη…όλα σε απλό βαθμό χωρίς να ζορίζουν το κοινό. Το έχει η τηλεόραση, ξέρεις ότι θα έχεις ένα ωραίο χαλαρό βράδυ. Και μετά τη μέση να το δεις, θα καταλάβεις τα πάντα. Η απλότητα είναι κέρδος τις περισσότερες φορές σε μεγαλοπαραγωγές και χρειάστηκε ένας Νόλαν να συστήσει μερικά χρόνια μετά το “έξυπνο blockbuster”.
Πριν λίγο καιρό σας ρωτήσαμε στο facebook ποιος Μονομάχος είναι ο αγαπημένος σας, υποσχόμενοι ότι θα γράφαμε και για τον Μονομάχο, μιας και για τον Σπάρτακο έχουμε γράψει και έχουμε τιμήσει με ποστ επανειλημμένα.
Ε λοιπόν, θα πω εγώ την γνώμη μου. Χωρίς το Gladiator δεν θα υπήρχε Spartacus.
Το Spartacus έχει το συνολικό μπάτζετ που είχε ίσως ο Ράσελ Κρόου για το τροχόσπιτο και για την τροφή του. Είναι cheesy, φθηνό και παρακμιακό σε γραφικά στην αρχή, αλλά όσο προχωράει η σειρά προκαλεί μεγαλειώδη συναισθήματα, που δεν μου δημιουργήθηκαν ποτέ σε τέτοιο βαθμό με το Gladiator.
Θεωρώ το Gladiator μια καλή ταινία. Την έχω δει 5-6 φορές και η πρώτη φορά ήταν πολύ κοντά στην κυκλοφορία της (δεν θυμάμαι αν ήταν στον κινηματογράφο ή σε DVD). Aλλά δεν θα την έβαζα ούτε στο τοπ 200 καλύτερων ταινιών.
Οπωσδήποτε ωστόσο θα την έβαζα στις τοπ 100 ή και τοπ 50 τουλάχιστον, για την επιδραστικότητα και την κληρονομιά της.
